Dlaczego należy stosować sorbenty?

Zapewnienie bezpieczeństwa w miejscu pracy jest niezwykle istotnym aspektem, który musi zostać dokładnie przemyślany i rozplanowany. Jednym z ważnych problemów, z którymi należy się zmierzyć jest odpowiednie zarządzanie płynami. Nieprzewidziane awarie rur, maszyn mogą mieć miejsce w każdym przedsiębiorstwie. Dodatkowo magazynowanie substancji chemicznych, czy ropopochodnych musi odbywać się z należyta starannością oraz zasadami BHP.

Pracownicy m.in. stacji benzynowej, magazynów, fabryk powinni zostać wyposażeni w dedykowane przedmioty pozwalające walczyć z niekontrolowanymi wyciekami płynów. W celu zabezpieczenia miejsca pracy wykorzystywane są sorbenty, o różnych właściwościach. W poniżymy artykule przybliżymy tematykę związaną z absorbcją płynów.

Spis treści

• Co to jest sorbent?
• Jakie jest zastosowanie sorbentu?
• Jak działa sorbent?
• Jak właściwie wybrać rodzaj sorbentu?
• Czy sorbenty są wymagane?

Co to jest sorbent?

Sorbent jest materiałem absorbującym (sypkim i porowatym różnego rodzaju) wykonanym z tworzywa naturalnego lub sztucznego. Jest w postaci ciała stałego, rozdrobnionego, którego fragmenty charakteryzują się dużą powierzchnią. Jego główną cechą jest chłonność. Stosuje się go do pochłaniania i zbierania rozlanej niebezpiecznej cieczy na drodze jej wchłaniania, co ma skutkować ochroną zdrowia i życia, ale również zapobiegnięciem przedostania się substancji do wód, gleb czy powietrza. Główną rolą sorbentu jest ochrona środowiska i możliwość zapewnienia bezpiecznych warunków pracy w zakładach. Istnieją różne rodzaje sorbentów, które kwalifikowane są ze względu na kształt, przeznaczenie materiał.

Jakie jest zastosowanie sorbentu?

Sorbent jest stosowany przy wyciekach różnych substancji, które stwarzają niebezpieczeństwo (dla zdrowia, życia, ekosystemu) w wielu sektorach gospodarki. Ma przede wszystkim pochłaniać i neutralizować niebezpieczną ciecz (np. ropa, kwas, olej). W ten sposób można szybko i bezpiecznie pozbyć się niepożądanego wycieku, ale również chronić środowisko dookoła przed dalszym rozprzestrzenianiem się rozlewu i, co za tym idzie, jego negatywnych skutków. Sorbenty stosowane są szeroko przez służby ratunkowe oraz zakłady przemysłowe, jako obowiązkowy element wyposażenia stanowisk pracy, niezbędny do zabezpieczenia miejsca wycieku.

Jak działa sorbent? Co oznacza dobry materiał porowaty?

Podstawowym mechanizmem działania sorbentu jest wchłanianie rozlanej cieczy poprzez nasycenie struktury porowatej materiału absorbującego. Użycie sorbentu polega na wykorzystaniu i zajściu zjawiska sorpcji (tj. pochłanianie jednej substancji (sorbatu) przez inną substancję (sorbent)). Występują również sorbenty, które charakteryzują się zastosowaniem innych zjawisk – adsorpcji (powierzchniowe wiązanie się substancji z adsorbentem) lub absorpcji (dyfuzyjne przenikanie substancji do absorbentu).

Materiał porowaty, który stanowi kluczowy element mechanizmu działania sorbentu, jest ciałem stałym, który w swojej strukturze zawiera dużą liczbę pustych przestrzeni, tj. porów. Wyróżnia się dwa rodzaje porów – makropory (są kanałem dostarczającym ciecz do wnętrz struktury porowatej) i mikropory (pełnią rolę decyzyjną odnośnie wchłaniania i zatrzymywania cieczy).

Dobry materiał porowaty do właściwego realizowania roli sorbentu musi spełniać trzy kryteria:

• część przestrzeni powinna być zapełniona mikroporami,
• materiał powinien być odpowiednio nawilżony cieczą, która podlega absorpcji,
• duża część przestrzeni powinna zostać zapełniona otwartymi porami.

Jak właściwie wybrać rodzaj sorbentu?

Każdy wyciek ma swoją charakterystykę, dlatego podstawowym kryterium doboru rodzaju sorbentu jest określenie rodzaju niebezpiecznej cieczy, do której sorbent miałby zostać wykorzystany. Ze względu na to wyróżnia się:

• Sorbenty uniwersalne – stosowane do wycieku ropopochodnych, rozpuszczalników, nieagresywnych chemikaliów. Mogą chłonąć również wodę.
• Sorbenty do oleju – stosowane do wycieku hydrofobowych substancji jak ropa, olej, substancje ropopochodne.
• Sorbenty chemiczne – stosowane do wycieku różnego rodzaju niebezpiecznych chemikaliów, zwłaszcza żrących substancji.

Ze względu na charakter i częstotliwość niebezpiecznej cieczy zostały stworzone różną budowę sorbentów, która pozwoli na najefektywniejsze usunięcie zagrożenia. Do tego zalicza się:

• Maty – najpopularniejsza forma sorbentów. Szybko i skutecznie usuwają niewielkie wycieki substancji. Są prostokątnymi arkuszami kładzionymi bezpośrednio na miejsce rozlania cieczy.

• Rolki – stosowane są w miejscach zagrożonych permanentnie wyciekiem, raczej do większych powierzchni. Jest formą profilaktycznego zabezpieczenia od szkodliwych efektów. Występują w różnych wymiarach oraz posiadają perforację ułatwiającą oderwanie tylko potrzebnej ilości sorbentu.

• Rękawy – rewelacyjny sposób na ograniczenie zasięgu cieczy przez jej zagrodzenie. Występują w różnych długościach.

• Poduszki – sprawdzają się przede wszystkim w zbieraniu większych wycieków. Sprawdzają się również do zatrzymania dalszego rozlewu.

Czy sorbenty są wymagane?

Podstawą uznania należności stosowania sorbentów jest Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska.

Zgodnie art. 249 ww. ustawy – Każdy, kto zamierza prowadzić lub prowadzi zakład o zwiększonym ryzyku lub o dużym ryzyku, jest obowiązany do zapewnienia, aby zakład ten był zaprojektowany, wykonany, prowadzony i likwidowany w sposób zapobiegający awariom przemysłowym i ograniczający ich skutki dla ludzi oraz środowiska.

Zgodnie z powyższym należy uznać, że niezbędne jest projektowanie zachodzących procesów w zakładach w ten sposób, aby zniwelować ryzyko występowania niekontrolowanych wycieków. Oczywiście, nie jest możliwa 100% pewność nie zajścia zjawisk niepożądanych, dlatego powinien być opracowany plan działania na wypadek wycieków cieczy – do czego właśnie mogą zostać uwzględnione sorbenty.