Wizja tego, jak jeszcze niegdyś wyglądało miejsce pracy i sam komfort pracownika, może wielu zaskoczyć. Ta przeszłość nie jest aż tak odległa, jak niektórym może się wydawać – wystarczy sięgnąć kilka wieków wstecz. Jednak z czasem pracownicy zaczęli domagać się swoich praw, a pracodawcy dostrzegać, że poziom bezpieczeństwa i jakość przestrzeni pracowniczej ma zdecydowany wpływ na efektywność ludzi wykonujących dla nich pracę. W tym punkcie w dziejach ludzkości pojawiła się ergonomia.
W najbardziej ogólnym znaczeniu ergonomia to nauka zajmująca się przystosowaniem otaczającego nas świata (tj. środowiska, narzędzi czy specyficznych warunków) do naszych możliwości. Ergonomia ma swój polski akcent – twórcą tego terminu jest polski przyrodnik i profesor botaniki z XIX wieku Wojciech Jastrzębowski. W 1857 roku zdefiniował ergonomię jako naukę o używaniu nadanych człowiekowi od Stwórcy sił i zdolności w czasopiśmie Przyroda i przemysł.
Spis treści
- Czym zajmuje się ergonomia?
- Zalety ergonomii w miejscu pracy
- Podstawowe zasady ergonomii. Jak je wprowadzić?
- Ergonomia koncepcyjna vs. korekcyjna
- Obowiązek pracodawcy a prawo
- Ergonomia pracy stojącej
Czym zajmuje się ergonomia?
Ergonomia ma przystosowywać warunki miejsca pracy do możliwości organizmu ludzkiego. Ma na celu likwidowanie ryzyka zdrowotnego i ułatwienie funkcjonowania pracowników podczas wielu godzin pracy. Oczywiście ergonomia różni się w zależności od tego, o jakim środowisku i z jaką specyfikacją mówimy, choć cel zawsze jest ten sam. W praktyce jest to po prostu ergonomiczne stanowisko pracy.
Przez ergonomiczne miejsce pracy rozumiemy zaprojektowane i skontrolowane miejsce pod kątem poprawy jakości i komfortu pracownika. Dokonujemy tego przez dopasowanie stanowiska do odpowiednich warunków, w których będzie wykonywana wielogodzinna praca. Odpowiednia ergonomia pracy niewątpliwie udoskonali komfort i efektywność w wykonywaniu obowiązków, tym samym zwiększając satysfakcję pracownika oraz pracodawcy. Dlatego składowymi ergonomii są m.in. odpowiednie krzesła i biurka, maty ergonomiczne czy odpowiednie oświetlenie.
Zalety ergonomii w miejscu pracy
Ergonomia pracy osiągnęła wielki sukces dzięki korzyściom, które można osiągnąć przy jej zastosowaniu. Jest prestiżowym i wielkoobszarowym rozwiązaniem, które sprawdza się dla całokształtu miejsca, w którym wykonujemy swoje obowiązki.
Do zalet zastosowania ergonomii przez pracodawcę zaliczamy przede wszystkim redukcję zmęczenia i poprawę pozycji podczas wykonywania pracy. Przemęczenie w postaci długotrwałego psychicznego obciążenia przez spędzanie wielu godzin bez przerw czy fizycznego w wyniku wielogodzinnego stania i dokonywania manualnych zadań sprawia, że pracownik traci na swojej wydajności i efektywności. Odpowiednie krzesło czy mata przeciwzmęczeniowa, a nawet możliwość zmiany pracy z siedzącej na stojącą dają wymierne efekty, poprawiając nie tylko samopoczucie pracownika, ale też jego ogólny stan zdrowia.
Tworzenie dogodnych warunków pracy przynosi wiele zysków również samemu pracodawcy. W zamian za zastosowanie rozwiązań współczesnej ergonomii otrzymuje on pracownika pełnego zapału, który z większym zaangażowaniem i lepszą koncentracją wykonuje swoje obowiązki.
Możemy zatem uznać, że wprowadzenie ergonomii jest zyskowne dla obu stron (tj. pracownika i pracodawcy). To rozwiązanie idealne, ponieważ obie strony jedynie osiągają jeszcze lepsze rezultaty w miejscu pracy bez jednoczesnych strat.
Podstawowe zasady ergonomii. Jak je wprowadzić?
Ergonomia to dyscyplina naukowa, którą specjaliści zajmują się od lat. Być może dla wielu wydaje się trudna do wdrożenia, a wcale tak nie jest! Specjaliści wskazują na kilka prostych i złotych zasad, które każdy z nas może wprowadzić w przedsiębiorstwach, biurach, a nawet w domu. Oto kilka przykładów:
- Wybierz ergonomiczny fotel, jeżeli wiele godzin spędzasz przed biurkiem.
- Wybierz optymalny monitor dostosowany do Twoich potrzeb i miejsca pracy.
- Pamiętaj o przerwach i ruchu podczas pracy.
- Zadbaj o odpowiednie ułożenie klawiatury i myszki.
- Zwracaj uwagę na to, w jakiej temperaturze znajduje się Twoje miejsce pracy.
Warto zajrzeć do zasad ergonomii opracowanych przez Centralny Instytut Ochrony Pracy, który opracował dokładne dane jak m.in. zakres kąta dla bioder i kolan dla regulacji w odpowiednim krześle czy zalecaną odległość twarzy od monitora.
Ergonomia koncepcyjna vs. korekcyjna
Odpowiednio zorganizowane stanowisko pracy wpływa, jak już wspomnieliśmy, zarówno na zdrowie pracownika i na jego wydajność. Możemy o to zadbać na różnych etapach tworzenia i funkcjonowania danego miejsca pracy. Dlatego dla ergonomii wyróżniamy jej dwa podstawowe rodzaje – koncepcyjną i korekcyjną. Czym się różnią?
Ergonomia koncepcyjna – ma za zadanie dostosowywać miejsce pracy do możliwości pracownika i to już na etapie projektu. Zatem ergonomią koncepcyjną jest planowanie rodzaju i wielkości pomieszczeń, urządzeń czy ogrzewania i oświetlenia. Już w fazie produkcji biurka i maszyny czy inne elementy środowiska pracy są odpowiednio konstruowane tak, aby zapewnić wygodę, komfort i bezpieczeństwo pracownika.
Natomiast ergonomia korekcyjna (inaczej praktyczna) analizuje miejsce pracy w celu wprowadzenia ewentualnych, nowych rozwiązań czy dokonania korekt. Dlatego ten rodzaj ergonomii jest domeną specjalistów z zakresu m. in. BHP. W ramach ergonomii praktycznej dokonujemy wszelkich korekt, usuwamy niezgodności i niedogodności czy eliminujemy to, co zagraża zdrowiu i życiu pracownika. Poprzez ergonomię korekcyjną czuwamy nad odpowiednią organizacją pracy i kontrolujemy sposób wykonywania różnych zadań przez pracowników.
Obowiązek pracodawcy a prawo
Ergonomia pracy nie jest możliwością, z której pracodawca może skorzystać lub którą może całkowicie zignorować. Polskie prawo chroni pracownika przed niebezpieczeństwem wynikającym z warunków w miejscu pracy i wymaga realizacji pewnych obowiązków, które w tym celu pracodawca musi spełnić. Odpowiednie wymagania dotyczące ergonomii możemy znaleźć przede wszystkim w Kodeksie Pracy oraz innych aktach prawnych, które normują m.in. warunki techniczne na podstawie prawa budowlanego.
Co jesteśmy w stanie wywnioskować z Kodeksu pracy? Przede wszystkim to, że pracodawca jest odpowiedzialny za higienę i stan bezpieczeństwa oraz ma za zadanie chronić zdrowie i życie swoich pracowników. Zatem w szczególności powinien organizować pracę w sposób umożliwiający bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Jest również zobligowany do reagowania na potrzeby pracowników w tym zakresie i do dostosowywania środków podejmowanych w celu doskonalenia istniejącego poziomu ochrony zdrowia i życia pracowników.
Czy pracownik może zadbać o ergonomię w miejscu pracy według Kodeksu Pracy? Jak najbardziej! Podstawowym przepisem prawnym jest art. 210 § 1. Kodeksu Pracy stanowiący, że gdyby warunki były sprzeczne z przepisami odnośnie bezpieczeństwa czy higieny pracy lub stwarzały bezpośrednie zagrożenie, pracownik może przerwać wykonywanie pracy. Musi jednak zawiadomić niezwłocznie przełożonego. Ustawodawca w ten sposób wskazuje, że pracownicy nie muszą stać biernie z założonymi rękami, a wręcz mogą walczyć o odpowiednie standardy pracy, na które niewątpliwie zasługują.
Ergonomia pracy stojącej
Ergonomia pracy biurowej i przemysłowej prężnie rozwija się na rynku i zyskuje na popularności w ostatnim czasie. Nic w tym dziwnego, skoro specjaliści przygotowują dla nas coraz lepsze propozycje do biur i innych miejsc pracy, które znacznie poprawią naszą wydajność i efektywność. Propozycji ergonomicznych jest wiele, ale dwa przykłady są trendowane ostatnimi czasy.
Maty antyzmęczeniowe to rewelacyjne rozwiązanie, które śmiało może być wykorzystywane w biurach, salonach fryzjerskich czy na liniach produkcyjnych. Sprawdzają się zwłaszcza w pracy stojącej. Ich cel jest prosty – mają redukować zmęczenie przez stymulowanie mięśni do wykonywania mikroskurczów. Pozwala to na ich rozluźnienie oraz poprawę ukrwienia. Maty pomagają zapobiec wielu schorzeniom układu mięśniowo-szkieletowego, które wynikają z długotrwałego przebywania w pozycji stojącej. Odpowiednio dobrany podkład znacznie poprawia komfort pracownika co przekłada się na wzrost jego efektywności.
Biurka ergonomiczne i stelaże z regulacją wysokości są innowacyjnym sposobem na hybrydową pracę (stojąca&siedząca). Podstawowym mechanizmem ergonomicznym jest zmiana wysokości blatu. Odpowiedni stelaż umożliwia swobodne przejście z pozycji siedzącej do stojącej i odwrotnie za pomocą dedykowanego kontrolera, który reguluje wysokość biurka. Sprawdzają się w wielu różnych miejscach – z powodzeniem może je stosować pracownik biurowy, gamer czy student. Ergonomia pracy przy komputerze jest niezwykle ważna.
